اهمیت افزایش هوش هیجانی در سال کنکور
هوش هیجانی چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟
هوش هیجانی یک توانایی است که به مهارتهای اجتماعی انسان ها مربوط می شود. به این دلیل که دانش‌آموزان باید برای ورود به اجتماع آماده شوند، لذا تقویت هوش هیجانی برای آنان اهمیت زیادی دارد.
در این مقاله چند تعریف از هوش هیجانی ارائه کرده ایم، تا شما را به شناخت تقریبی از این مفهوم برسانیم. و اهمیت هوش هیجانی در درس خواندن و سال کنکور را نیز بررسی میکنیم.
بنابراین اگر می‌خواهید درباره هوش هیجانی به شناخت بیشتری برسید و یا آن را در وجود خودتان تقویت نمایید، مطالعه این مقاله را به شما توصیه میکنیم.
همانطور که در ابتدای مقاله ذکر کردیم هوش هیجانی توانایی است که مربوط به مهارتهای اجتماعی ما می باشد و تقویت آن باعث افزایش موفقیت‌مان در روابط اجتماعی و همچنین به طور کلی موفقیت در کار و زندگی می شود.
هوش هیجانی چیست؟
به طور کلی هوش هیجانی یا EQ مفهومی در علم روانشناسی می باشد که برای آن تعاریف زیادی ارائه شده است. ولی بین آن تعاریف، مسئله ای که مشترک می باشد، این است که هوش هیجانی به احساسات و روابط انسانی مربوط می شود.
برای درک بهتر در مورد مفهوم هوش هیجانی، چند تعریف که روانشناسان مختلف از این مفهوم ارائه کردند را برای شما توضیح می دهیم.
یک روانشناس برجسته در قرن بیستم به نام ادوارد ثورندایک، در سال ۱۹۲۰ مفهومی را با نام هوش اجتماعی تعریف نمود.
این مفهوم به معنای هوش هیجانی که ما امروزه آن را می شناسیم، بسیار نزدیک می باشد.
ادوارد ثورندایک در تعریف هوش اجتماعی می گوید: ( هوش اجتماعی یعنی توانایی درک و مدیریت کردن مردان، زنان، دختران و پسران، برای رفتار خردمندانه در روابط انسانی )
ادوارد ثورندایک، یک تعریف دیگری نیز از هوش اجتماعی ارائه کرده است و می گوید: (هوش اجتماعی به این معناست که بتوانیم انگیزه رفتارهای خودمان و دیگران را به خوبی درک کنیم و از این اطلاعات در تعاملات اجتماعی استفاده کنیم.)
کاربرد هوش هیجانی در دنیای امروز و کنکور
در واقع تعریف‌ها از هوش اجتماعی خیلی شبیه به تعاریفی هستند که ما امروزه از هوش هیجانی می‌شناسیم. در این بخش از مقاله اولین تعریف رسمی از هوش هیجانی را ارائه می کنیم که اولین بار توسط پیتر سالووی و جان مایر گفته شده است.
در تعریف دیگر نیز، دانیل گلمن درباره هوش هیجانی می گوید: (هوش هیجانی مجموعه توانایی‌هایی است که به ما کمک می‌کنند هیجانات را در خودمان و دیگران، تشخیص بدهیم و آن را تنظیم کنیم.)
طبق تعاریف ذکر شده در بالا از هوش هیجانی، متوجه شده ایم که هوش هیجانی به طور کلی با توانایی افراد در درک و کنترل احساسات و روابط انسانی و موقعیت های خاص مرتبط می باشد.
تفاوت هوش شناختی با هوش هیجانی
همانگونه که گفتیم هوش هیجانی مربوط به مدیریت و شناخت هیجاناتِ احساسات است، همچنین هوش هیجانی مربوط به توانایی فرد در برقراری تعادل بین احساسات و منطق در درون خود می باشد.
هوش شناختی مربوط به ضریب هوشی ما در مسائل درسی و دانشگاهی می باشد. در واقع هوش شناختی یادگیری فرد در مسائل مختلف است.
هوش هیجانی معمولا تحت تاثیر محیط شکل می گیرد و حتی قابل تغییر می باشد، ولی هوش شناختی اصولا ذاتی و ارثی است و تقریبا ثابت می باشد.
انواع مولفه‌های هوش هیجانی
توجه کنید که هوش هیجانی دارای مولفه‌های مختلفی است. طبق تعریف دانیل گلمن از هوش هیجانی، می‌توانیم پنج مهارت را برای هوش هیجانی در نظر بگیریم:
- خود آگاهی: به معنای شناخت توانایی‌ها و ضعف‌های خود و همچنین شناخت ارزشها و تاثیری که روی بقیه می گذاریم، می باشد.
- خود تنظیمی: توانایی کنترل انگیزه‌های لحظه‌ای و واکنش‌های خود در شرایط مختل‌کننده و آزاردهنده و یا اینکه بتوانیم انگیزه‌ها و واکنش‌ها را تغییر بدهیم.
- انگیزش: حرکت به سمت موفقیت که به ما انگیزه بدهد و شکست‌ها ما را از پا درنیاورد.
- همدلی: بتوانیم دیگران را درک کنیم و شرایط را از نگاه آن ها ببینیم.
- مهارت اجتماعی: توانایی ایجاد ارتباط موثر و صمیمی با دیگران می باشد.
با توجه به مطالبی که در بالا اشاره شد در این بخش از مقاله به اهمیت تقویت هوش هیجانی در دانش‌آموزان می پردازیم.
واضح است که تقویت هوش هیجانی در دانش‌آموزان و کنکوریها اهمیت زیادی دارد، به ویژه در نوجوانان که مرحله حساس و خاص عبور از کودکی به سمت جوانی و بزرگسالی را تجربه می‌کنند.
شاید در دوره کودکی و نوجوانی اهمیت تقویت هوش هیجانی کمتر احساس شود ولی باید بدانید که نادیده گرفتنِ تاثیر آن در دوره کودکی و نوجوانی، در دوران جوانی و بزرگسالی خود را نشان می دهد.
بنابراین بهتر است از دوره کودکی به تقویت هوش هیجانی دانش‌آموزان توجه شود تا زمانی که به سن بزرگسالی رسیدند دچار مشکل نشوند.
نحوه تقویت و تمرین هوش هیجانی در دانش‌آموزان
چنانچه فکر می‌کنید دارای هوش هیجانی ضعیفی هستید یا در خانواده خود، نوجوانی دارید که احساس می‌کنید دچار این مشکل می باشد، جای نگرانی ندارد چون هوش هیجانی را می‌توانیم با انجام کارهایی تقویت کنیم.
در این بخش از مقاله چند مورد از فعالیت‌هایی که باعث تقویت هوش هیجانی می شود را ارائه کرده ایم.
تمرین خود آگاهی برای هوش هیجانی
خودآگاهی به معنای شناخت خودمان و همچنین درک درست از توانایی‌ها و استعدادهای خودمان می باشد. به طور کلی بالا بردن و تمرین خود آگاهی قدم مهمی برای تقویت هوش هیجانی می باشد.
این موضوع باعث می شود که بتوانیم احساسات و عواطف خود را بهتر مدیریت کنیم. شخصی که توانایی مدیریت احساسات خود را دارد قطعا با دیگران هم ارتباط موثرتری را می تواند برقرار کند.
تلاش کنید در طول روز به احساسات مختلفی که تجربه می کنید، فکر کنید و آن ها را تحلیل و بررسی کنید و ببینید در روز چه نوع احساساتی را بیشتر تجربه می کنید؟
احساساتی مثل خشم، ناامیدی، شادی، امیدواری، استرس و … را در خودتان بررسی کنید.
مدیریت احساسات برای تقویت هوش هیجانی
توانایی مدیریت احساسات زمانیکه به طور اتفاقی و غیر منتظره مشکلی برای ما پیش می آید اهمیت پیدا می‌کند. بعضی از افراد برای مسائل کوچکی مثل بوق زدن ماشین پشت سری در خیابان، شروع به فحاشی می‌کنند و حتی ممکن است کار به دعوا و برخورد فیزیکی نیز برسد.
برای تمرین کنترل و مدیریت احساسات از موقعیت‌های کوچک شروع کنید، یعنی تمرین کنید در هر موقعیت چه طور احساسات خود را کنترل کنید و بهترین واکنش را نشان دهید.
به صورتی که بعدها دچار پشیمانی نشویم و با خود فکر کنیم که ای کاش کمتر واکنش نشان می‌دادیم و یا برعکس، یا بگوییم کاش به موقع واکنش مناسبی از خودمان نشان می‌دادیم.
انگیزه دادن به خود
یکی از راه‌های مهم تقویت هوش هیجانی در دانش آموزان ایجاد انگیزه می باشد. انگیزه داشتن موجب می شود تا کارها را با دقت و لذت بیشتری انجام بدهیم. وقتی کاری را با انگیزه انجام می‌دهیم، کمتر متوجه گذر زمان می‌شویم و حتی کمتر احساس خستگی نیز میکنیم.
گاهی اوقات لازم است با وجود خستگی و بی انگیزه بودن، کاری را شروع کنید تا انگیزه انجام آن را برای خودتان ایجاد کنید. مقابله با افکار منفی یکی از مهارت های اساسی برای یک کنکوری است.
درک کردن دیگران و موقعیت ها
درک دیگران و شناخت احساسات آن ها، یکی از مهارتهای مهم در هوش هیجانی می باشد. زمانیکه در موقعیت‌های مختلف خود را به جای بقیه قرار دهیم و از زاویه دید آن ها به قضایا بنگریم بهتر می‌توانیم آن ها را درک کنیم.
گاهی اوقات ممکن است از دست یکی از اطرافیانمان به دلایل مختلف دلگیر و عصبانی بشویم، در این مواقع بهتر است با خود فکر کنیم اگر من به جای این شخص بودم چه کاری انجام میدادم؟
در بسیاری از موارد متوجه می شوید که شاید شما هم همان کار را انجام می دادید. با این کار خشمتان فروکش می‌کند و بهتر میتوانید اطرافیانتان را درک کنید.
شناخت ارزشها و باورهای خود
به طور کلی تمام انسان‌ها باید ارزشها و باورهای خود را مشخص کنند و به آن ها پایبند باشند، شناخت صحیح ارزشها موجب می شود که واکنش‌های انسان‌ها و روابط‌شان با بقیه، شکل درست‌تری به خود بگیرد.
به این نکته توجه داشته باشید که پایبند بودن به ارزشها با تعصب داشتن کاملا متفاوت است و کلا انعطاف‌پذیری یکی از صفات خوب آدم‌ها می باشد.
به طور مثال برای پایبندی به این ارزش که نباید به بزرگترها بی احترامی کرد، در خیلی از مواقع باعث کنترل خشم ما و مناسب‌تر شدن واکنش‌های ما میشود.
مثال‌هایی از هوش هیجانی در زندگی و سال کنکور
مثلا فروشنده‌ای را در نظر بگیرید که مدتی است فروش خوبی ندارد و این فروشنده به جای اینکه خود را ببازد و احساس شکست و ناامیدی کند، شرایط را بررسی می‌کند و دلایل پایین آمدن فروش را پیدا می‌کند.
آن شخص تلاش می‌کند تا کنترل شرایط را به دست بگیرد و با رفع موانع، فروش خود را افزایش بدهد.
یا مثلا یک تیم ورزشی را در نظر بگیرید که بازی ضعیفی داشته است. مربی تیم به جای اینکه عصبانی شود و داد و فریاد کند، سعی می‌کند مشکل تیم را ریشه‌یابی کند.
این مربی تبعاتی که این وضعیت دارد را برای اعضای تیم توضیح می دهد و با همفکری اعضای تیم راهی برای موفقیت و پیروزی در مسابقات بعدی پیدا می‌کند.
یا مثلا شب امتحان معمولا حجم زیادی از درس را در زمان اندکی میخوانید و نمره ی خوبی هم میگیرید این مورد نیز مثالی از هوش هیجانی است.
میزان اهمیت هوش هیجانی در زندگی اجتماعی
همانطور که می دانید انسان موجودی اجتماعی می باشد که برای رفع نیاز‌های خود خواسته یا ناخواسته درگیر روابط اجتماعی می شود، بنابراین تقویت مهارتهای اجتماعی برای همه بشریت ضروری است.
هوش هیجانی، مفهومی مهم در روانشناسی است و به این موضوع که روابط ما با دیگران چگونه است، مربوط می شود و همچنین با این قضیه مرتبط است که چگونه بتوانیم احساسات خود را بشناسیم و کنترل کنیم.
جمع بندی افزایش هوش هیجانی در دانش‌آموزان و کنکوریها
همانطور که گفته شد تقویت هوش هیجانی دانش‌آموزان اهمیت زیادی دارد. این مهارت در سال‌های بعدی زندگی آنان و مخصوصا وقتی وارد دانشگاه و همچنین محل کار می شوند، خیلی به کار می آید.
برای تقویت هوش هیجانی راه‌های زیادی وجود دارد. از جمله شناخت خود، همدلی با دیگران و درک آن ها و انگیزه داشتن، این ها از مواردی است که به تقویت هوش هیجانی کمک می‌کنند.
در پایان اگر بتوانید از نظر ذهنی به خودتان را در شرایط فشرده درس خواندن شب امتحانی برسانید قطعا میتوانید بهترین استفاده از زمان باقیمانده را داشته باشید. این مورد میتواند با برنامه ریزی فشرده تر و سعی بر زودتر و با کیفیت تر درس خواندن باشد خیلی اهمیت دارد.
مرکز مشاوره تحصیلی علیرضا افشار
مشاوره تلفنی/حضوری کنکور (با شخص علیرضا افشار)
تماس تلفنی هر روز 9 الی 13 و 16 الی 20
ارسال پیام 24 ساعته در اپلیکشن تلگرام/ایتا
مشاوره رایگان کنکور (عمومی)
