افزایش ظرفیت پرستاری کارشناسی کنکور و تحصیلات تکمیلی + رتبه بندی دانشگاه ها

افزایش ظرفیت رشته پرستاری

طبق آمار منتشر شده توسط نیروی انسانی حوزه سلامت ، حدود ۳۹ هزار نفر دانشجوی رشته پرستاری در حال تحصیل در این رشته می باشند و این آمار بدلیل نیاز حوزه سلامت کشور تا سال ۱۴۰۸ پذیرش دانشجوی مقطع کارشناسی رشته پرستاری روند افزایشی خواهد داشت.

یکی از مهم ترین رشته ها که در ارتباط تنگاتنگ با رشته پزشکی و رشته های پیراپزشکی است ، رشته پرستاری می باشد.

رشته پرستاری برای پاسخگویی به نیاز حوزه سلامت کشور و حرکت علمی جامعه همگام با پیشرفت علم و فناوری و نوآوری، توسعه یافته است .

در دنیای مدرن امروزی که همواره علوم مختلف در حال توسعه و پیشرفت است ، رشته پرستاری نیز به عنوان یک علم مورد نیاز بخش سلامت جوامع در حال پیشرفت و تخصصی شدن است. به همین دلیل در نقشه جامع علمی کشور به بحث توسعه و پیشرفت پرستاری توجه خاصی شده است.

پرستاران وظایف مختلفی از جمله وظایف آموزشی ، پژوهشی ، مدیریتی ، رهبری ، مراقبتی ، هماهنگ کننده ، تسهیل گر، حمایت کننده و مشاوره را به عهده دارند.

پرستاران به عنوان یک گروه بزرگ با مهارت و حرفه ای بیشترین روابط با بیماران و همراهان بیمار در بیمارستان ها را دارند و اولین گروه در ارائه خدمات نظام سلامت به عهده دارند.

آموزش پرستاری در ایران متعلق به کدام دوره است؟

در ایران اولین بیمارستان در سال ۱۲۷۲ شمسی و در شهر تهران افتتاح شد.

به دنبال افتتاح اولین بیمارستان تعدادی خانم مورد آموزش پرستاری قرار گرفتند و همچنین در سال ۱۲۹۴ شمسی نخستین آموزشگاه جهت تعلیم و تربیت نیروی مورد نیاز پرستاری افتتاح گردید. در این آموزشگاه دوره پرستاری در طول سه سال به علاقمندان به این رشته تدریس میشد.

طبق اساسنامه آموزشگاه های پرستاری در سال ۱۳۳۷ ، داوطلبان و علاقمندان به رشته پرستاری با شرط داشتن مدرک دیپلم پذیرفته می شدند و با گذراندن دوره سه ساله با مدرکی معادل لیسانس پرستاری فارغ التحصیل می شدند.

در سال ۱۳۴۴ با تاسیس انستیتو عالی پرستاری فیروزگر ، اولین دوره آموزشی چهار ساله پرستاری در ایران آغاز شد.

با تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی و تغییرات در زمینه آموزش عالی و همچنین طبق قوانینِ تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال ۱۳۶۵ ، آموزشگاه های پرستاری و مامایی با هم ادغام شدند و تبدیل به دانشکده های پرستاری و مامایی شدند و آموزش رشته پرستاری به صورت آکادمیک و دانشگاهی انجام می شد.

آموزش رشته پرستاری در دانشگاه و در مقطع لیسانس ، باعث تعلیم و تربیت پرستار به شکل حرفه ای می شود ، که وظیفه بررسی و شناخت وضعیت بیمار و ارائه خدمات حوزه سلامت و همچنین هماهنگی مراقبت ها در زمینه های مختلف برای افراد و خانواده ها و جامعه را بر عهده دارد .

اولین مرکز تحقیقات پرستاری در کشور ، با عنوان مرکز تحقیقات مراقبت های پرستاری دانشگاه علوم پزشکی ایران ، در سال ۱۳۸۰ آغاز به کار کرد و الان ۱۵ مرکز تحقیقات پرستاری در کشور فعال هستند.

جزئیات افزایش ظرفیت پرستاری تا سال ۱۴۰۸

سیاست افزایش ظرفیت پرستاری در کشور تا سال ۱۴۰۸ طبق بررسی ها در دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور تعداد دانشجویان شاغل به تحصیل در مقاطع مختلفِ رشته پرستاری به شرح زیر می باشد:

دکتر کوهپایه زاده ، دبیر شورای گسترش دانشگاه های علوم پزشکی با بیان افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی پرستاری در کشور اذعان داشت :

با توجه به اینکه در آینده تعداد تخت های بیمارستانی افزایش خواهد داشت و بر اساس سیاست نسبت تخت های بیمارستانی به تعداد پرستار ، به نحوی برنامه ریزی شده است که افزایش ظرفیت پذیرش پرستار از سالانه ۹ هزار دانشجو به ۱۰ هزار و ۳۰۰ دانشجو تا سال ۱۴۰۸ برسد.

وی در ادامه گفت : در ارتباط با تحصیلات تکمیلی هم نیاز به تفکیک گرایش های مختلف انجام می پذیرد. در دو گرایش (پرستاری اورژانس) و (پرستاری داخلی جراحی) به دلیل نیاز بیشتر در سطح کشور ، افزایش ظرفیت پذیرش در این دو گرایش بیشتر خواهد بود .

دکتر کوهپایه زاده خاطر نشان کرد : همچنین گرایش های (پرستاری سلامت جامعه) و (مدیریت پرستاری) در مقطع کارشناسی ارشد ، با توجه به بررسی های انجام شده در برآورد نیروی مورد نیاز در حوزه سلامت کشور ، در این دو گرایش کاهش ظرفیت خواهیم داشت .

با توجه به نیاز کشور به نیروی پرستار در مقطع کارشناسی تا سال ۱۴۰۸ ، ظرفیت پذیرش در مقطع دکترای پرستاری از ۶۰ نفر به ۵۰ نفر کاهش خواهد یافت.

افزایش ظرفیت کارشناسی ارشد پرستاری

در جدول زیر وضعیت برآورد نیاز به پرستار در مقطع کارشناسی ارشد به تفکیک گرایش های مختلف تا سال ۱۴۰۸ توضیح داده شده است :

ردیف	رشته / گرایش	وضعیت برآورد نیاز
۱	پرستاری داخلی جراحی	افزایشی از ۲۷۰ به ۳۰۰ نفر (سالانه)
۲	پرستاری مراقبت‌های ویژه	تثبیت سالیانه ۱۴۰ نفر
۳	پرستاری مراقبت‌های ویژه کودکان	تثبیت سالیانه ۲۵ نفر
۴	پرستاری اورژانس	افزایشی از ۱۱۰ به ۱۵۰ نفر (سالانه)
۵	پرستاری کودکان	تثبیت سالیانه ۶۵ نفر
۶	روان پرستاری	تثبیت سالیانه ۶۵ نفر
۷	پرستاری سلامت جامعه	کاهشی از ۶۵ به ۵۵ نفر (سالانه)
۸	مدیریت پرستاری	کاهشی از ۲۰ به ۱۵ نفر (سالانه)
۹	پرستاری سالمندان	تثبیت سالیانه ۷۵ نفر

با توجه به آمار موجود وضعیت تربیت و آموزش پرستار در سطح کشور از سال ۱۳۶۵ که وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی تاسیس شد، تا کنون یک روند افزایشی را نشان می دهد.

همچنین وضعیت آموزش پرستاری و تحقیقات ویژه رشته پرستاری نیز در بین دانشگاه های علوم پزشکی رشد قابل توجهی را نشان می دهد. طبق بررسی ها توسط پایگاه علم سنجی وزارت بهداشت ، دانشکده های پرستاری از اوضاع خوبی برخوردار هستند.

رتبه دانشگاه های پرستاری کشور در مقایسه با پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی

در بین دانشکده های پزشکی و داروسازی و دندان پزشکی که جزو گروه دکتری حرفه ای هستند، دانشکده پرستاری تهران از بالاترین رتبه برخوردار می باشد .

از سامانه علم سنجی مرکز توسعه و هماهنگی اطلاعات و انتشارات علمی معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت برای سنجش وضعیت علمی دانشکده های پرستاری در سطح کشور استفاده می شود. با این تفاسیر ۶۹ دانشکده پرستاری در سطح کشور در این سنجش مورد بررسی قرار گرفتند.

جدول علم سنجی دانشکده های پرستاری و مامایی کشور در سال ۱۴۰۱

در جدول زیر از بین ۶۹ دانشکده پرستاری که مورد علم سنجی قرار گرفتند ، ۱۰ دانشکده برتر ذکر شده است:

ردیف	رتبه کشوری	دانشکده پرستاری و مامایی / دانشگاه علوم پزشکی	مقالات	استنادات	H-Index	H۵-Index	استناد به ازای مقاله
۱	۳۳	پرستاری و مامایی / تهران	۱,۵۸۹	۱۳,۵۸۲	۴۵	۲۱	۸/۵۴
۲	۴۱	پرستاری و مامایی / شهید بهشتی	۱,۵۱۳	۱۰,۰۸۹	۳۷	۲۵	۶/۶۶
۳	۴۸	پرستاری و مامایی / مشهد	۱,۰۶۲	۶,۵۱۶	۳۰	۱۶	۶/۱۳
۴	۴۸	پرستاری و مامایی / شیراز	۷۶۹	۵,۲۱۵	۳۰	۲۱	۶/۷۸
۵	۴۹	پرستاری و مامایی / ایران	۷۶۳	۴,۹۱۴	۲۹	۱۹	۶/۴۴
۶	۴۹	پرستاری و مامایی / بقیه الله	۶۰۹	۴,۰۲۹	۲۹	۲۱	۶/۶۱
۷	۵۰	پرستاری و مامایی / تبریز	۸۶۸	۵,۴۵۱	۲۸	۱۹	۶/۲۷
۸	۵۱	پرستاری و مامایی / اصفهان	۱,۰۵۴	۵,۹۱۵	۲۷	۱۷	۵/۶۱
۹	۵۲	پرستاری و مامایی / مازندران	۴۷۸	۳,۲۶۲	۲۶	۱۴	۶/۸۲
۱۰	۵۳	پرستاری و مامایی / کرمان	۳۹۰	۲,۵۸۲	۲۵	۱۴	۶/۶۲

آموزش پرستاری ایران در رتبه بندی های جهانی چگونه است ؟

نظام های بین المللی که در بخش رتبه بندی فعالیت دارند ، به بررسی دانشگاه ها در موضوعات مختلف و در نهایت رتبه بندی آن ها می پردازند. چهار نظام رتبه بندی در دنیا وجود دارد که به بررسی و رتبه بندی پرستاری در دنیا پرداخته است.

عناوین این چهار نظام به شرح زیر است:

دانشگاه های ایرانی در موضوعات مربوط به پرستاری در دو نظام رتبه بندی ( کیو اس ) و ( یو اس نیوز ) متاسفانه موفق به کسب رتبه ای نشده اند ، ولی در دو نظام رتبه بندی ( شانگهای ) و ( سایماگو ) در بخش های مقالات و آموزش پرستاری موفق به کسب رتبه هایی شده اند .

در سال ۲۰۰۳ برای اولین بار در دانشگاه چینی شانگهای ژیائوتنگ نظام رتبه بندی بین المللی شانگهای انجام شده و از همان سال تا به امروز هر ساله دانشگاه ها و موسسات پژوهشی سراسر دنیا مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار میگیرند. هدف از این رتبه بندی ، سنجش کیفیت آموزشی و پژوهشی است ، حدودا ۲۰۰۰ دانشگاه و موسسه پژوهشی هر ساله در سه بخش کلی ( کل دانشگاه یا موسسه ) ، حوزه ای و موضوعی ( رشته های ) مورد سنجش و ارزیابی قرار میگیرند.

شاخص های ارزیابی و روش شناسی هر کدام از انواع ارزیابی ها با یکدیگر متفاوت اند. برای اولین بار در سال ۲۰۱۷ رتبه بندی موضوعات آکادمیک شانگهای در دسترس عموم قرار گرفت. در سال ۲۰۲۲ دانشگاه های جهان در ۵۴ موضوع یا رشته مورد رتبه بندی قرار گرفتند.

این رشته ها شامل علوم طبیعی و مهندسی ، علوم زیستی ، علوم پزشکی و علوم اجتماعی هستند. حدود ۱۸۰۰ دانشگاه در ۹۶ کشور مختلف در این رتبه بندی فهرست شدند و از طیف گسترده ای از شاخص های دانشگاهی و داده ها برای سنجش عملکرد دانشگاه های جهان در رشته ها و موضوعات مختلف استفاده شد.

شاخص هایی که دانشگاه ها در آن ها مورد ارزیابی قرار گرفته اند به شرح زیر است:

جوایز آکادمیک بین المللی و جوایز دانشگاه های بین المللی نیز برای بالا بردن سطح تحصیلی در شاخص های رتبه بندی موثر بوده است. در رتبه بندی سال ۲۰۲۲ شانگهای در رشته پرستاری رتبه اول به دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا تعلق گرفت.

در این رتبه بندی دانشگاه های ایرانی از جمله دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی تبریز ، دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه علوم پزشکی تهران در بین ۳۰۰ دانشگاه برتر دنیا در رشته پرستاری قرار گرفتند با بررسی معیار های زیر قرار گرفته اند:

متاسفانه دانشگاه های ایرانی در بخش جوایز بین المللی آکادمیک ( جایزه ) موفق به کسب امتیازی نشده اند.

رتبه بندی 2022 شانگهای دانشگاه های علوم پزشکی ایران

جدول رتبه بندی دانشگاه های ایرانی در نظام رتبه بندی شانگهای سال ۲۰۲۲ در رشته پرستاری به شرح زیر میباشد:

ردیف	رتبه جهانی	دانشگاه	امتیاز Q۱	امتیاز CNCI	امتیاز IC
۱	۲۰۱-۳۰۰	دانشگاه علوم پزشکی اصفهان	۳۰.۷	۶۷.۶	۵۴.۷
۲	۲۰۱-۳۰۰	دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی	۴۰.۸	۷۰.۷	۵۳.۴
۳	۲۰۱-۳۰۰	دانشگاه علوم پزشکی تبریز	۳۲.۴	۷۶.۳	۸۳.۹
۴	۲۰۱-۳۰۰	دانشگاه تربیت مدرس	۲۸.۲	۶۴.۰	۴۹.۷
۵	۲۰۱-۳۰۰	دانشگاه علوم پزشکی تهران	۴۱.۳	۶۳.۹	۶۶.۱

رتبه بندی 2022 تایمز دانشگاه های علوم پزشکی و رشته پرستاری

در میان رتبه بندی ها، در سال ۲۰۲۲ رتبه بندی تاثیر یا Impact نظام رتبه بندی تایمز در بخش های سلامت و رفاه که موضوعات پرستاری و بهداشت و علوم پزشکی از زیر مجموعه های آن هستند:

دانشگاه شهید بهشتی: در رتبه هفتم جهانی قرار دارد

دانشگاه علوم پزشکی ایران: نیز در رتبه اول جهان است

رتبه بندی 2022 سایماگو ( SIR ) دانشگاه های علوم پزشکی و رشته پرستاری

از سال ۲۰۰۹ برای اولین بار موسسه رتبه بندی اسپانیایی سایماگو ( SIR ) ارزیابی و سنجش دانشگاه ها و موسسات علمی و پژوهشی در سراسر دنیا را شروع کرد.

موسسه سایماگو سالانه حدود ۵۰۰۰ دانشگاه و موسسه علمی و پژوهشی را مورد ارزیابی قرار میدهد و نتایج حاصل را منتشر می کند. دانشگاه ها و موسساتی که در پایگاه داده اسکوپوس بیش از ۱۰۰ مقاله منتشر شده داشته باشند مورد ارزیابی نظام سایماگو قرار میگیرند.

موسسات علمی و پژوهشی که مورد ارزیابی و رتبه بندی سایماگو قرار میگیرند، به چهار دسته اصلی تقسیم می شوند از جمله:

که رتبه جهانی آن ها در بین مجموعه موسسات اعلام میشود.

نظام رتبه بندی سایماگو یا SCImago Journal & Country Rank با توجه به اطلاعات موجود در پایگاه داده الزویر اسکوپوس ،شاخص علمی کشورها را تهیه و رتبه بندی می کند. داده های استنادی از حدودا ۳۴۱۰۰ عنوان مجله از ۵۰۰۰ ناشر بین المللی استخراج می شود.

این نظام رتبه بندی نام خود را از شاخص رتبه مجله SCImago ( SJR ) گرفته و توسط الگوریتم شناخته شده Google PageRank™ توسعه یافته است. SCImago علاوه بر پورتال SJR ، The Shape of Science ، SIR ( رتبه‌بندی موسسه SCImago ) و اطلس علم را توسعه داده است.

سایماگو ( SIR ) با استفاده از یک شاخص ترکیبی به طبقه بندی موسسات علمی و پژوهشی و دانشگاه ها با توجه به تحقیقات ، می پردازد.

در این شاخص ترکیبی از سه مجموعه شاخص بر طبق عملکرد پژوهشی ، خروجی های نوآوری و تاثیر اجتماعی که با توجه به دید وب مورد سنجش قرار می گیرند ، استفاده می شود.

در نظام رتبه بندی سایماگو یا تولید علم ، ایران با حدودا ۹ هزار مقاله و ۹۸ هزار استناد ، در رتبه اول بین کشورهای خاورمیانه در رشته پرستاری و گرایش های مختلف آن قرار دارد ، در دنیا هم رتبه هفدهم را به خود اختصاص داده است.

جدول وضعیت ایران در نظام رتبه بندی سایماگو ( SCImago ) در رشته پرستاری و گرایش های مختلف آن:

ردیف	موضوعات مرتبط پرستاری	رتبه ایران	تولید علم (مقالات/ استنادات / H.Index)
۱	پرستاری پیشرفته و تخصصی	اول	۱۴۷۳ مقاله / ۱۲۰۷۶ استناد / ۴۱ H.Index
۲	ارزیابی و تشخیص	اول	۷۰۴ مقاله / ۳۷۱۷ استناد / ۲۳ H.Index
۳	برنامه ریزی مراقبت پرستاری	اول	۴۳ مقاله / ۳۱۹ استناد / ۱۰ H.Index
۴	پرستاری جامعه و مراقبت در منزل	دوم	۴۲۵ مقاله / ۲۱۳۱ استناد / ۱۸ H.Index
۵	پرستاری مراقبت‌های ویژه	دوم	۷۸ مقاله / ۴۹۴ استناد / ۱۱ H.Index
۶	پرستاری اورژانس	اول	۳۱۲ مقاله / ۲۱۹۱ استناد / ۲۳ H.Index
۷	مبانی پرستاری و مهارت‌ها	اول	۷۸ مقاله / ۶۱۹ استناد / ۱۲ H.Index
۸	پرستاری سالمندی	سوم	۱۶۲ مقاله / ۱۴۹۰ استناد / ۱۹ H.Index
۹	مسائل اخلاقی و جنبه‌های حقوقی در پرستاری	اول	۹۵۳ مقاله / ۶۱۰۲ استناد / ۲۸ H.Index
۱۰	مدیریت و رهبری در پرستاری	اول	۳۳۵ مقاله / ۲۹۹۷ استناد / ۲۶ H.Index

در نظام رتبه بندی سایماگو ( SCImago ) ، در قسمت مراقبت های ویژه که مربوط به رشته پرستاری است ، ۱۱ موسسه پژوهشی ایرانی موفق به کسب رتبه شده اند.

دانشگاه هاروارد آمریکا در بخش مراقبت های ویژه ، برترین رتبه در نظام رتبه بندی SCImago را کسب کرده است.

✅ دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با رتبه جهانی ۱۴۱

✅ دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه جهانی ۲۸۰

✅ دانشگاه علوم پزشکی شیراز با رتبه جهانی ۳۲۰

✅ دانشگاه علوم پزشکی ایران با رتبه جهانی ۳۹۵

✅ دانشگاه علوم پزشکی تبریز با رتبه جهانی ۴۹۰

✅ دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با رتبه جهانی ۵۳۴

✅دانشگاه علوم پزشکی مشهد با رتبه جهانی ۵۴۱

✅ دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله با رتبه جهانی ۵۶۲

✅ دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با رتبه جهانی ۵۶۹

✅ دانشگاه تربیت مدرس با رتبه جهانی ۵۹۲

✅ دانشگاه علوم پزشکی کرمان با رتبه جهانی ۵۹۲

✅ دانشگاه علوم پزشکی مازندران با رتبه جهانی ۶۰۵ در این بخش قرار دارند

طبق گزارش های منتشر شده، سند پرستاری در افق ۱۴۰۴ می گوید، که برای میل به اهداف کلان ، نیاز به برنامه های آموزشی دانشگاهی ، دوره های آموزشی مدوام و حرفه ای و مهارتی ویژه رشته پرستاری بر پایه رویکردهای جدید یادگیری و مراقبت جامع و جامعه نگر در همه بخش های سلامت کشور احساس می شود.

به همین منظور برنامه های افزایش ظرفیت های پرستاری در دانشگاه ها و استفاده از فناوری و علوم نوین ، همچنین اجرای آموزش مشارکتی و بین حرفه ای با تمام رشته های پزشکی و غیرپزشکی انجام گیرد.

برنامه هایی مانند ارتقا و ثبت جایگاه اعضای هیات علمی دانشگاه های پرستاری در زمینه های بالینی و برگزاری آزمون تایید صلاحیت حرفه ای پرستاری نیز در توسعه آموزش پرستاری کمک می کند.